موضوع عزلت و تصوف از قرون دوم هجري، در بين مسلمانان شروعت شده بود، ولي براي آن مركز معني و برنامه منظمي وجود نداشت. برخي از عابدان و زاهدان، در مساجد حلقه اي را ترتيب داده و در بارة آيات قرآن و تقرب به خدا و اعراض از دنيا گفتگو مي كردند. پس از آن به عللي، دامنة اين مطالب به خانه ها كشيده شده و عده اي در آنها گرد مي آمدند و محفل انسي خصوصي تشكيل مي دادند و به مصاحبت مي پرداختند. برخي از اين خانه ها رفته رفته، مركزيت پيدا كرده و محل تردد و تجمع صوفيان مي گرديد. در مبحث مسلك تصوف در خراسان به تعدادي از اين مراكز اشاره شده است. از جمله: دويره و خانقاه قشيري 465 ه- . و دويره سلمي 412 هـ . در شهر نيشابور چنين موقعيتي داشتند. همچنين در بارة شيخ ابواسماعيل احمد بن حمزة صوفي،‌معروف به شيخ عمويه متوفي 441 هـ . آمده است كه: «از هر طرف درويشي به هرات رسيدي به خانة وي فرود آمدي، و شيخ الاسلام خواجه عبدالله انصاري بيست سال خدمت خانة وي كردي...» بديهي است كه عامل تجمع در چنين مراكزي، وجود شيخ و رهبريهاي او بوده است، نه اينكه آن مراكز به صورت خانقاهي رسمي بنا شده باشد و پس از درگذشت شيخ هم، با منبع درآمدي معين، همچنان برقرار مانده و شيخ ديگري در آنجا به جانشيني برسد، چون با فقدان شيخ، مركزيت آن خانه ها از ميان مي رفت و طالبان ناگزير به محل ديگري روي مي آوردند. با اين حال، برخي از اين گونه خانه ها هم، از طرف صاحب آن براي استفادة صوفيان وقف مي شد. در ضمن حالات ابوالعباس سياري 342 هـ . آمده است كه: «وي را سرايي بود در مرو، بر صوفيان وقف كرد.» اين خانه هاي مشايخ و منازل وقف شده كه براي اجراي برنامه هاي مسلك تصوف مركزيت پيدا كرده و در اصطلاح صوفيان خراسان، دويره و خانقاه ناميده مي شد؛ براي انجام دادن مراسم خانقاهي، ساختمان مطلوبي نبود، ولي بهرحال مكاني بود كه عده اي مي توانستند در آنجا گرد آمده و از وجود رهبري استفاده كنند.

بناهای خانقاهی
بناهای خانقاهی معماری ایران
پاورپوینت بناهای خانقاهی
وضع کنوني مسجد    
فرمان شاه عباس    
ايوان جنوبي    
گنبد اجري    
درورودي شمالي    
ايوان شرقي    
ايوان غربي    
شبستان جديد الاحداث    
ارامگاه شيخ نورالدين عبد الصمد
خانقاه شيخ عبدالصمد  
مناره مسجد   
کتيبه جديد مناره    
خلاصه:  
ارامگاه شيخ صفي الدين  
باقي مانده اشياء موجود دربقعه شيخ صفي    
ارامگاه چلبي اوغلو    
بررسي کالبدي خانقاه   
خانقاه بايزيد بسطامي
ويژگي هاي معماري خانقاه    
خانقاههاي اوليه
ايين تصوف دربغداد و رباطهاي ان
رباطها و خانقاههاي منطقة بغداد
واژة رباط و کاربرد ان    
نخستين رباط شهربغداد    
خانقاههاي کشورمصر    
خانقاههاي ترکيه    
خانقاههاي منطقة شام    
مسلک تصوف درخراسان و خانقاه هاي ان
خانقاههاي منطقة خراسان  
ايين تصوف درفارس و خانقاههاي ان  
اردبيل
کانونهاي خانقاهي    
کانونهاي خانقاهي واقع درلرستان و خوزستان
کانونهاي خانقاهي درشهرهمدان
کانونهاي خانقاهي شهرزنجان  
کانونهاي خانقاهي شهرقزوين
کانونهاي خانقاهي شهراصفهان
خانقاههاي کاشان   
خانقاههاي شمرسمنان
خانقاههاي شهرري و تهران
زنان صوفي و خانقاههاي انان
کانونهاي مخصوص زنان صوفي
رؤساي خانقاه
توکل  
منابع