نقاشی و لعاب روی سفال با الهام از نقوش مقبره
شیخ صفی الدین اردبیلی
(دوره صفوی )
پیشگفتار
از آنجایی که سفال دوران صفویه کمتر بررسی شده اند لازم است که از زوایای مختلف این سفالها مورد بررسی قرارگیرند که از جمله می توان به نقوش و تناسب های رنگ اشاره کرد.آنچه که ساخته شده است در واقع برگرفته از نقوش و تناسب های رنگی سفالینه های دوران صفوی است که هدف این کار شناسایی و باز آفرینی ترکیب های زیبایی شناختی آن دوران است . نقش یکی از ظروف برگرفته از سنگ مزار محرابی مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی و دیگری بخشی از تزئینات نورگیر قندیلخانه از این مجموعه می باشد.
تاریخچه سفال و لعاب در دوره صفوی
در اوایل قرن دهم هجری ، برابر قرن شانزدهم میلادی ، سلسله صفوی به حکومت رسید و سلسله ای قدرتمند بعد از نهصد سال سرنوشت کشور را به دست گرفت .
در این دوره شهرهای مختلف مانند تبریز ، قزوین و اصفهان به عنوان پایتخت انتخاب شدند . علاقه و توجه سلاطین این سلسله از جمله شاه عباس به هنرهای تجسمی و هنر سفالگری در خور توجه بوده .
نفوذ و تأثیر هنر سفالگری و ساخت بدل چینی و سلادن و سایر تولیدات کشور چین را در سراسر این دوره بر تولیدات داخلی نمی توان نادیده گرفت .
سفالگری دوره صفویه را از لحاظ فنی می توان به چند گروه تقسیم کرد :
1- ظروف کوباچی و ایزنیک
2- ظروف سفالین براق نقاشی شده ( طرح گل و مرغ )
3- ظروف سفالین سفید رنگ معروف به گامبرون
4- ظروف معروف سفید و آبی
5- ظروف رنگ آمیزی چند رنگ و تک رنگ ساخت کرمان ( سلادن )
ظروف کوباچی:
نام آن از داغستان قفقاز گرفته شده زیرا تعداد زیادی از این ظروف در این محل یافت شده . بدنه این ظروف سفید و با رنگ سیاه ، قرمز ، قهوه ای ، سبز و آبی نقاشی شده و لعاب شفاف شیشه ای دارد.
ظروف ایزنیک :
معرف هنر سفالگری سرزمینهای تحت حکومت عثمانی است .زیباترین ظروف دوره عثمانی با لعاب سفید و نقوش متنوع و طرحهای زیبا در رنگهای متنوع ساخته شده است .
ظروف سفالین نقاشی شده براق :
دارای بدنه صخیم و رنگ زرد مایل به سبز می باشد با نقوش انسان و حیوان روی آن .
ظروف زمینه سفید ( گامبرون ):
گامبرون نام قدیم بندر عباس است. این ظروف از نظر رنگ سفید و شفاف و نوع تزئینات
بسیار لطیف و به رنگ آبی و سیاه در زیر لعاب است.
ظروف سفید و آبی اواخر دوره صفویه:
این نوع آبی کم کم به لاجورد تبدیل شد. شهر کرمان و مشهد از مراکز ساخت این سفال می باشند.