پاورپوینت بررسی اقليم معتدل و مرطوب (تنظيم شرايط محيطي 1)

بخشی از مطلب
فرم بنا

خصوصیات کلی

1) بام ساختمان به صورت شیب دار: در کناره ی دریای خزر بامها شیب دار هستند و اغلب شیب این بامها بسیار زیاد است ودر بعضی از موارد تا حدود 100 الی 150٪ می رسد.

2) ایوان یا غلامگرد در اطراف ساختمان: جهت محافظت دیوار ساختمان که عمدتا با مصالح بنایی مثل گل و خشت یا آجر است، اغلب یک غلامگرد که مانند ایوانی در سرتاسر محیط ساختمان است، قرار داده و بام را تا جلو غلامگرد ادامه می دهد و بام مانند چتری گسترده بر روی کل ساختمان و ایوان قرار می گیرد.

3) شکل ساختمان به صورت برونگرا: همانطور که گفته شد، در منطق مرطوب از بهترین روش های اقلیمی جهت تنظیم شرایط محیطی، استفاده از جریان باد و تهویه هوا است. لذا برعکس ساختمانهای درونگرای مناطق خشک که سعی در قرار دادن بخشی از ساختمان در درون زمین و محصور نمودن کل ساختمان از چهار طرف می باشد، در این منطقه جهت تامین آسایش، ساختمان را تا حد ممکن در ارتفاع و بلند و از دو یا چهار طرف باز و به صورت برونگرا احداث می کنند.

4) عدم وجود زیر زمین: به دلیل رطوبت بسیار زیاد منطقه، ساختمانها فاقد هرگونه زیرزمین می باشند. اول اینکه هوای مرطوب سنگین است و داخل زیر زمین محبوس می شود و اجازه ی زندگی و زیست را نمی دهد. دوم اینکه عمق آبهای زیر زمینی بسیار کم است و دیوار زیر زمین را مرطوب نگه می دارد و آب بندی دیوارها بسیار مشکل است.

5) کف طبقه همکف بالاتر از سطح طبیعی زمین: باز هم به دلیل رطوبت هوا و عمق کم آبهاب زیر زمینی کف طبقه همکف را سعی می کنند حتی المقدور بالاتر از سطح طبیعی زمین اجرا کنند تا کف بنا از نم و رطوبت زمین فاصله داشته باشد و بتوان از جریان باد که در ارتفاع بالاتر از سرعت بیشتری برخوردار است، بهره مند شوند.





7. نوع مصالح

بیشتر ساختمانها با مصالحی با حداقل ظرفیت حرارتی بنا شده اند و در صورت استفاده از مصالح ساختمانی سنگین، ضخامت آنها در حداقل میزان ممکن حفظ شده است. در این مناطق بهتر است از مصالح ساختمانی سبک استفاده شود. چون در زمانیکه نوسان دمای روزانه هوا کم است، ذخیره حرارت هیچ اهمیتی ندارد و علاوه بر این، مصالح ساختمانی تا حدود زیادی تاثیر تهویه و کوران را که یکی از ضروریات در این منطقه است کاهش می دهد.
به دلیل حاصلخیزی منطقه و وجود کشتزارهای وسیع در جلگه ها و جنگل های انبوه در نواحی کوهپایه ای و کوهستانی مصالح ساختمانی در این کناره غالبا نباتی می باشند. استفاده از این نوع مصالح بسیار مقرون به صرفه است زیرا در منطقه به وفور وجود دارد و دسترسی به آنها آسان است. همچنین به لحاظ بهره بری از این مصالح در طی قرون متمادی، راهها و روشهای مناسبی جهت اجرا ابنیه با مصالح نباتی ابداع شده است.
در این کناره، چوب از مصالح عمده جهت سازه و پوشش بنا است. چوب ها به دو دسته ی چوب سخت و چوب نرم تقسیم بندی شده اند چوب سخت به چوبهایی اطلاق می شود که با دوام، متراکم و محکم بوده و زیبایی و استقامت زیادی دارند، البته کار کردن با این نوع چوب نسبتا مشکل است. و چوب های نرم بر خلاف چوب سخت این خصوصیت را ندارند.
ساقه های برنج عناصر اصلی تشکیل دهنده پوشش سقف های شیب دار هستند. اسکلت بنا و در واقع ایستایی ساختمان از چوب می باشد که از ان در بدنه ها نیز استفده می شود و پوشش نهایی آن با خشت است و گل اندود می شود و از مصالح دیگری همچون سنگ، خشت و سفال نیز در کنار ساختمانهای تماما چوبی استفاده شده است. همانطور که گفته شد تمامی مصالح به کار رفته در بنا از مصالح موجود در محل می باشد که موجب کاهش انرژی در حمل و نقل مصالح از نقاط دیگر شده است.
8.     روند شكل گيري بنا و مراحل گسترش آن.16
امروزه دیگر ما شاهد معماری بومی وسنتی در این مناطق نمی باشیم و در عوض ساختمانهایی با سازه فلزی یا بتونی، پوشش آجری و سقف های شیب دار با فرمهایی به اصطلاح هنرمندانه با پیروی کورکورانه از معماری غرب و تفکیک فضاهای داخلی تنها به منظور پاسخ به نیاز سرپناه خانواده، جایگزین ویژگی های پیشین بناها گشته اند و همین نکات موجب از دست دادن هویت معماری بومی منطبق با محیط شده اند که یکی از پیام های اصلی شیوه جدید معماری، بالا بودن هزینه ساخت و افزایش استفاده از انرژی های غیر قابل تجدید (و یا فسیلی) به منظور گرمایش و سرمایش است که علت اصلی آن عدم استفاده از مصالح بومی می باشد.

9. انطباق معماری جدید با معماری بومی گیلان

شاید ایجاد معماری بومی در حال حاضر از نظر استحکام و دوام و همچنین نیازهای امروزی ساکنین پاسخگو نباشد، اما می توان با استفاده صحیح از اصول معماری و عوامل تشکیل دهنده آن، مصالح بومی، مثل چوب (و پیش ساخته نمودن) و اجرا دقیق آن در بنا و اتصالات بهتر، عمر این ساختمانها را افزایش داد تا از این طریق اجرای آن آسانتر و سریعتر صورت گیرد و دیگر اینکه به هزینه کمتری به منظور ساخت و تعمیر و نگهداری بنا نیاز باشد. از سوی دیگر در پوشش بناها، استفاده از ساقه های نباتی به جای سفال می تواند موجب دوام و استحکام بیشتر آنها گردد. تمامی این عوامل می تواند در پایداری محیط و همچنین ایجاد ساخت و ساز پایدار موثر افتد.
درختانی که چوب انها در این کناره سخت می باشد به دین قرار
است: شمشاد(کیش)، انجیلی، ملچ، اقاقیای وحشی(لیلکی)، بلوط(مازو)، توت، ابریشم، لی،
زبان گنجشک، ازگل، گردو(آغوز دار)، خرمندی، انار، اوجا و موذی.
از جمله درختانی که چوب انها نرم می باشد بدین قرار است: توسکا(توسه)، چنار، بید، تبریزی(سفید پلت)، افرا(پلت)، شیر دار، ممرز، راش، کاج، سرو و لرک.
چوبهای سخت مانند اوجا، توت، لی و لیلکی معمولا در قسمت پی و زیر سازیه ساختمان استفاده می شوند، به دلیل اینکه مقاومت آنها در مقابل رطوبت و موریانه خوب است. ولی چون این چوبها صاف و بلند نمی باشند، برای تیرهای اصلی، خرپا و ستونهایی که در نما قرار می گیرند از چوبهای تبریزی، صنوبر و توسکا(تیسکا) استفاده می شود. چوب درخت توسکا برای تخته لت نیز مورد استفاده قرار می گیرد چون به سهولت ورقه ورقه می شود.
جهت در و پنجره از چوب درخت موذی استفاده می شود. موذی یک درخت جنگلی است که بسیار تنومند و ستبر است و سالیانه دراز عمر می کند.
عشایر و چوپانان در مناطق کوهستانی از شاخه درختان جهت احداث اتاقک هایی موقت استفاده می کنند. در نواحی جلگه ای از شاخه درختان به عنوان تفال(زگال) استفاده می شود. از شاخه های درخت لیلکی جهت پوشش حصار دیوار محوطه که به نام پرچین خوانده می شود، استفاده می گردد. چون این شاخه ها دارای تیغ و خار است و مانع نزدیک شدن حیوانات به حصار می شود. در ضمن چوب لیلکی به دلیل انکه بسیار سخت است، تا ساعت ها می سوزد و سوخت بسیار خوبی است.
از نکات مهمی که در مورد کیفیت چوب مطرح است، زمان بریدن درخت است. اصولا در این منطقه درخت در فصل پاییز و یا زمستان قطع می شود، چون چوب پاییزه از تخلخل کمتر، آب کمتر و استحکام بیشتری نسبت به چوب بهاره برخوردار است که به این نکته روستاییان توجه دارند. لازم به ذکر است که چوب در این منطقه عمل آورده نمی شود و لذا از چوب حداکثر استفاده نمی شود و عمر مفید این چوب نسبت به چوبهای عمل آورده شده بسیار کمتر است. تنها کاری که روستاییان انجام می دهند آن است که پوست تنه درختان را می کنند و آن را در جایی قرار می دهند که تحت تابش مستقیم آفتاب نباشد و باران بر روی آن نریزد، تا به تدریج درخت آب و شیره خود را از دست بدهد. وزن اغلب این چوبها پس از 6 ماه تا حدود یک سوم وزن اولیه آنها می رسد.
جهت پوشش بام در نواحی جنگلی و کوهستانی از تخته لت و در نواحی سواحل دریا و در کنار مرداب ها از گالی استفاده می شود. گالی(جره) نوعی علف است که در کنار مرداب ها رشد می کند و دارای برگ های پهن و نسبتا بلندی است که ارتفاع آن گاه تا 3 متر می رسد. سم علف دیگری است که در کنار دریا رشد می کند و دارای برگ های سوزنی شکل و بلندی به طول حدود 80 سانتیمتر است. ازسم نیز برای پوشش بام استفاده می شود.
همینطور ساقه های برنج( کولش، آلم) نیز بدین منظور به کار می رود. منتها ساقه های برنج بیشتر در اطراف کشتزارها و در نواحی که از مرداب ها دور است و گالی رشد نمی کند، مورد استفاده قرار می گیرد.
طناب های گیاهی

از ساقه های برنج جهت درست کردن طنابهای گیاهی نیز استفاده می شود. به طور کلی در این کناره از میخ و سیم های فلزی جهت اتصالات استفاده نمی شده است و بدین منظور، طنابهای گیاهی که متداول ترین آنها "وریس" است مورد استفاده قرار می گرفته، وریس نوعی طناب است که به وسیله تاب دادن ساقه های برنج بافته می شود و از استحکام خوبی برخوردار است و کاربرد بسیار زیادی در اجرای ساختمانهای این منطقه دارد.
در دلتای رودخانه سپید رود در استان گیلان، گیاهی وجود دارد به نام کتوس که مانند پیچک دور درختان می پیچد و طول آن تا 20 الی 30 متر می رسد، در فصلی که گیاه سبز است و دارای انعطاف می باشد، آن را می کنند و از ان به عنوان طناب استفاده می کنند. کتوس محکم تر و ضخیم تر از وریس است و از آن جهت بستن چوب های خرپا و گاهی چوب های دارورچین استفاده می شود.
در اطراف محمود آباد و آمل در استان مازندران درختی وجود دارد به نام لرک که ارتفاع آن کم است و دارای برگ های زیادی می باشد. پوست این درختان را می کنند و پوست را در درون آب می اندازند تا حالت انعطاف پذیری پیدا کند و پاره نشود. بعد آن را از آب بیرون آورده و در برابر آفتاب خشک می کنند. سپس از آن به عنوان طناب گیاهی که به نام " لرک کول" معروف است استفاده می کنند.
در همین منطقه گیاهی وجود دارد به نام "عسل ما" که شبیه کتوس است و روی درختان کهنسال رشد می کند. رنگ آن طوسی است و از آن جهت بستن قسمت های مختلف دیوار چوبی استفده می شود. تهیه عسل ما بسیار ساده است ودر منطقه به وفور یافت می شود، ولی دوام آن کم است.
اندود

متداول ترین نوع اندود در این منطقه کاهگل است که مخلوطی از خاک رس، آب و کاه می باشد. در اینجا نیز مانند سایر نقاط ایران، این اندود را خوب ورز می دهند و معمولا طول کاه در آن از 10 سانتیمتر تجاوز نمی کند. از کاهگل جهت پر کردن فاصله خالی بین دیوارهای چوبی و اندود این دیوارها استفاده می شود.
اندود دیگری در منطقه وجود دارد بنام "فل گل" که از اختلاط گل رس، آب وپوست خرد شده دانه برنج است. طرز تهیه آن مثل مخلوط کاهگل است ولی برای اینکه در کارهای ظریفتر بکار برده می شود، برای ساختن و ورز دادن آن دقت بیشتری به عمل می آید. این مخلوط را با دست به دیوار می مالند و با ماله چوبی آن را صاف و یکنواخت می کنند. رنگ آن قهوه ای متمایل به خاکستری است و گاهی اوقات برای آنکه سفید تر شود، به آن خاکستر چوب و نمک اضافه می کنند.
در بعضی از موارد این اندود را از گل رسی که سفید رنگ و کمیاب است می سازند، که پس از خشک شدن اندود سفید جلوه می کند. اندود سفید شلتوک گل را برای نما و داخل اتاق ها و اندود سالیانه نوروزی خانه ها مصرف می کنند و مخلوط قهوه ای رنگ را برای پشت خانه ها و همچنین جهت سطح نما و داخل ابنیه کم اهمیت تر استفاده می کنند. و بالاخره اندود آهک که مخلوطی از آب، آهک و مقدار کمی نمک طعام می باشد. این اندود روان است و ان را با جارو به دیوارها می کشند که پس از خشک شدن از سفیدی و زیبای خالص برخوردار است. از این اندود جهت نمای اصلی بنا و اتاقهای مهمان و پذیرایی استفاده می شود
و....