پاورپوینت بررسی عناصر کالبدی و ويژگي‌هاي معماري خانه طباطبايي

بخشی از مطلب
شيوه معماري خانه،‌ مانند ديگر خانه اي تاريخي كاشان و شهرهاي كويري درونگرا و حياط مركزي مي‌باشد. بدين معني كه ديوارهاي خارجي خانه به جز ورودي هيچ بازشو و تزئيني نداردو ساختمان در بیرونش هیچ سرو صدایی ندارد و كليه در و پنجره‌ها رو به حياط مركزي خانه باز مي‌شوندو به آنها نگاه می کنند. اين امر به دليل حفظ حريم و حجاب خانه، امنيت و جلوگيري از بادهاي غبارآلود صورت مي‌گرفته است. حياط مركزي با وجود حوض آب و گياهان گرماي تابستان را تعديل مي‌نمايد و عناصر طبيعت (آب – گياه – پرندگان – آسمان و …) را در محيطي خصوصي براي اهالي خانه پديد مي‌آورد. بعد  از سر در ورودي،‌ هشتي خانه محل تقسيم به 2 حياط بيروني و اندروني  است و برخي ملاقاتها با افراد غريبه در هشتي انجام مي‌شده است.. دالان دسترسي به اين دو حياط پيچ در پيچ  است و مانع ديد به داخل و موجب افزايش امنيت است. كف حياط از معبر عمومي حدود 4 متر پائين‌تر است. كه اين كاهش ارتفاع به تدريج در طول مسير دسترسي از ورودي تا حياط صورت گرفته است. گود بودن حياط به دليل دسترسي به آب قنات و بهره گيري از خاك گود برداري براي ساخت بناست. درضمن چون نيمي از بنا درون زمين قرار مي‌گيرد استحكام بنا در برابر زلزله افزايش يافته و اتاقهايي كه پشت آنها زمين است،‌ نسبت به سرما و گرما عايق خواهد بود. در ضمن با اين شيوه، ارتفاع ساختمان اگرچه از داخل 2 طبقه است، از بيرون يك طبقه مي‌نمايد و زاويه ديد آسمان در شهر بازتر مي‌شود.معماری در فضای زیر زمین جریان دارد.قسمت جنوبي خانه، پشت به افتاب به نام جبهه نسار است كه تابستان نشين مي‌باشد. با وجود بادگيرها روزنه‌ها و گشودگي ايوان و افزايش ارتفاع طاق آن، مجموعا كوران هوا و خنكاي بيشتري پديد مي‌آيددر هنگام مراسم عمومي، اتاقهاي بالايي اين قسمت مورد استفاده خانم‌ها بوده است. قسمت شمال خانه پنج دري مي‌باشد و مورد استفاده زمستان كه آفتاب مستقيم به درون آن مي‌تابددر برابر اتاق پنج دري،‌ايوان يا طارمي قرار دارد و در دو طرف آن يك جفت اتاق است كه سقف آنها به عنوان مهتابي محل خواب و نشيمن شبانگاهي در تابستان است.در قسمت زيرين تابستان نشين سرداب قرار دارد كه فضايي بسيار خنك برای نشيمن در روزهاي گرم تابستان و نگهداري مواد غذايي است. دو سرداب كوچك در دو طرف پلكان سرداب اصلي، با چند پله، امكان دسترسي به فضاي خنك سرداب را به شكل ايوان (نيم طبقه) براي افراد سالمند خانواده فراهم مي‌كرده است.

            

بادگيرها جريان هوا را به كانالهايي كه در اطراف زير زمين و در خاك بكر (دست نخورده) حفر شده‌اند منتقل مي‌كند. جريان هوا بعد از گرفتن رطوبت داخل خاك كه ناشي از بارندگي‌هاي ساليانه و آبياري فضاي سبز خانه مي‌باشد خنك شده و از طريق پنجره‌هاي مشبك آجري وارد زيرزمين مي‌شود. اين هوا پس از گرم شدن به سطح بالاترآمده و از طريق پله‌هاي ورودي سرداب و پنجره‌ها اطراف از زيرزمين خارج مي‌شود.  وجود اين جريان هوا و مجموعه عوامل فوق اختلاف دمايي در حدود c15 ميان كف حياط و زيرزميني به وجود مي‌آورد. علاوه بر اين وجود كانالهاي اطراف زيرزمين سبب مي‌شود كه رطوبت به جداره‌هاي  زيرزمين سرايت نگرديده آسيب نرساند. در بعدازظهر جريان هوا به گونه‌اي قطع شده و هواي زيرزمين از رطوبت انباشته مي‌شود و به اصطلاح سرداب دم مي‌كند. ازسرداب درساعات خاصي در روز و در ماههاي گرم از تيرماه تا مهرماه استفاده مي‌شود.
         
ساختمان در بیرونش هیچ سر و صدایی ندارد و كليه در و پنجره‌ها رو به حياط مركزي خانه باز مي‌شوندو به آنها نگاه می کنند. تقارن و قرینه سازی درقسمتهای باز و بسته وحتی در آرایش نما (کوچک وبزرگ شدن دهنه ها) به وضوح دیده میشود.حیاطهای دو طرف شمالی در حین شباهت ،با هم  متفاوتند.نماها با روزنه های بلندونزدیک به هم که تا جایی که ممکن است به بیرون نگاه می کند ، ورودی اهمیت زیادی دارد و به تازه وارد لبخند میزند.مصالح لطیف مانند تورعروس فضاهای داخلی و خارجی را در بر گرفته است.نشستن گچ وچوب در کنار هم فضایی گرم و دوست داشتنی به وجود آورده است .نقوش سقف بر اهمیت آن تاکید دارد.فضاهای داخلی سفید هستند تا اهمیت رنگها را در قسمتهای به کار رفته به نمایش درآورد. گفتگوی ساختمان با فضای سبز در همه جا به چشم می خورد و تعدادی از فضاها برای اشراف به فضای باز ، از حیاط ارتفاع گرفته اند. توالی حیاط ها روح تازهای به بنا بخشیده است.
•    ورودي : فضايي كه اتصال بيرون را با فضاي داخل خانه برقرار مي كند. ورودي خانه‌ها به نوعي نقطه عطف و مكث در ديوارهاي مداوم كوچه عمل مي‌كنند و هر كدام در خود مجموعه كامل‌اند كه با سكوهاي طرفين درگاه شروع و با طالق نماي بالاي در ورودي ادامه مي‌يابند.
•    هشتي : ‌فضاي اصلي ورودي كه معمولا بعد از سردر قرار دارد. (بريدن از بيرون و پناه گرفتن در آرامش درون)
•    حياط
•    حياط خلوت: فضاي باز كوچك و فرعي كه معمولا در پشت فضاهاي اصلي خانه قرار مي‌گيرد و در مواردي مربوط به قسمتهاي خدماتي خانه مي‌باشد.
•    گودال باغچه : حياط گود نشسته اي كه در ميان حياط خانه قرار مي‌گيرد. معمولا اختلاف سطح اين حياط با حياط اصلي به يك طبقه مي‌رسد.
•    ايوان :فضاي مستقلي كه ازسه طرف محدودو ازيك طرف باز است. (گذر از محيط پرنوروپرصداي حياط به خنكي وخلوت اتاق)
•    ايوانچه: ايوان كوچك و كم عمق
•    رواق: فضاي نيمه باز ستون داري كه در طول ضلع يك يا چند جبهه حياط قرار مي‌گيرد.
•    مهتابي:‌فضاي بدون سقفي است كه بالاترازسطح حياط قرار مي‌گيرد. ديوارهاي فضا نماسازي مي‌شود و به اين ترتيب به ايواني شباهت پيدا مي‌كندكه سقف آن را برداشته‌اند اين فضا معمولا ازسه طرف بسته وازجهت چهارم به فضاي بازمشرف است.
•    صفه : سكوي بدون سقفي كه سطح آن بالاتر از سطح حياط است و معمولا در جلوي فضاهاي بسته قرار مي‌گيرد.
•    تالار: اتاق بزرگ و تشريفاتي خانه كه معمولا محل پذيرايي از مهمانان است.
•    شاه نشين: فضايي در صدر تالار و رو به سوي پنجره كه مخصوص نشستن بزرگان است.
•    حوضخانه: فضاي سرپوشيده‌اي كه حوضي در ميانه دارد و معمولا با فضاهاي ديگري مرتبط مي‌باشد. ايوان با طاق بلند در محور اصلي خانه.
•    فضاي سرپوشيده: فضاي مرتفع، وسيع و مسقفي كه معمولا پشت فضاهاي خانه مي‌نشيند و از سقف نور مي‌گيرد. از اين فضاها اغلب براي زندگي در تابستان استفاده مي‌شود.
•    پنج دري‌: اتاق بزرگي كه پنج پنجره بزرگ در كنار يكديگر دارد.
•    سه دري : اتاقي كه سه پنجره بزرگ در كنار يكديگر دارد.
•    دو دري : اتاقي كه دو پنجره بزرگ در كنار يكديگر دارد.
•    اتاق
•    كفش كن: فضاي واسطه‌اي كه ورود به فضاهاي بسته از آن ميسر مي‌شود.
•    بادگير: عنصر مرتفعي كه بر روي بام بنا ديده مي‌شود و جريان هوا را در درون ساختمان هدايت مي‌كند.
•    سرداب: زيرزمين
•    تالار سرداب: فضاي تالاري مانندي كه در زيرزمين خانه قرار مي‌گيرد.
•    حمام
•    مطبخ: آشپزخانه
•    اصطبل
د)فهرست تزئينات موجود در بافت اطراف :
•    كاربندي: به طور كلي به مجموعه سقف سازيها مي‌گويند (اعم از رسمي، يزدي، كاسه سازي و مقرنس).
•    خورشيدي: بخش نيم دايره‌اي بالاي درها با تقسيمات داخلي.
•    مقرنس: نوعي سقف سازي كه مركب از طاسه‌هاي (عناصر سه بعدي تشكيل دهنده مقرنس) هم اندازه و هماهنگ است.
•    اُرُسي:‌ پنجره بزرگ چوبي كه يك جبهه اتاق رابه طوركامل مي‌پوشاند وداراي شيشه‌هايي رنگين است.
•    قطاربندي: مقرنسي كه دريك خط مستقيم كارشده باشد،مانندمقرنس بين طاق وديواهاي يك اتاق.
•    رسمي بندي: نوعي سقف سازي كه از طريق ترسيم هندسي طراحي مي‌شود.
•    اندروني: بخشي از خانه كه مخصوص زن و فرزندان ، خدمتگزاران و اهل خانه بوده است.
•    بيروني: بخشي از خانه كه مخصوص مهمانان خانه است.
•    هشت و نيم هشت: شكل هشت ضلعي منظمي كه چهارضلع آن كوچكترازچهارضلع ديگر باشد.
•    صحن: حياط يا فضاي باز
•    سيم گِل : گِلي است مركب كه نماي ساختمان را با آن مي‌پوشانند.
•    يزدي بندي : نوعي سقف سازي
•    حسينيه : فضايي براي برگزاري مراسم مذهبي

و.......