فهرست:

معماری پارتی
}ویژگی ساسانی
}مشبک سازی
}طاقنما
}پولک سازی
}جدایی تزئینات از ساختار
}گنبد روی گوشواره
}ساخت طاق بدون قالب
}گچبری
}مصالح سنگ و آجر
}حوض دایره
}ویژگی اشکانی
}ایوان طاق دار
}گوشواره
}ستون گرد و سنگ ظریف
}ملات ساروج
}خشت

شیوه خراسانی

حکومت های دوره خراسانی:

خلفای راشدین و نمایندگان سلسله اموی (132-21)

خلفای عباسی (656-132)

سلسله طاهریان (259-198)

سلسله صفاریان (290-237)

سلسله علویان (301-250)

سلسله سامانیان (389-261)

ویژگی های شیوه خراسانی
.1نمایش یک معماری ساده و خالی از هر گونه شکوه
.2پرهیز از ارتفاع زیاد و کوتاهتر ساختن بنا تا حد امکان
.3استفاده از مصالح بوم آورد در ساختمان ها
.4پرهیز از بیهودگی
.5مردم واری بسیار زیاد (الگو برداری از باور های اسلامی)
.6استفاده از چفد مازه دار در اواخر دوره از چفد تیزه دار هم استفاده شد
.7عدم استفاده از تزئینات شاخص
.8ساخت مسجد به شیوه شبستانی
.9تاق آهنگ
.10خشت

آثار شیوه خراسانی:

    مسجد جامع فهرج
    مسجد تاریخانه دامغان
    مسجد جامع اصفهان (طرح شبستانی)
    مسجد جامع اردستان (طرح شبستانی)
    مسجد جامع نایین
    مسجد جامع نیریز

شیوه رازی

حکومت های دوره رازی:

 

آل زیار (435-316)

آل بویه (447-321)

غزنویان (553-351)

سلجوقیان (600-429)

اتابکان و خوارزمشاهیان (628-490)

 

ویژگی های شیوه رازی
.1تبدیل بناهای شبستانی به چهارایوانی
.2احداث برج های آرامگاهی ( 4، 5،8 گوش و دایره)
.3پیشرفت در ساخت انواع طاق ها و گنبدها

(ساخت انواع گنبد خاگی (تخم مرغی) در بناهای مختلف

ساخت انواع گنبدهای دو پوسته پیوسته در بناها

ساخت نمونه های کامل گنبدهای ترکین با باریکه طاق)

    برپا شدن ساختمان با مصالح مرغوب
    استفاده از مصالح آجر پیش بر ( انواع سفال لعاب دار یا بدون لعاب در پوسته بیرونی)
    ساخت انواع نقش های شکسته
    آغاز گره سازی درهم (معقلی)
    ابداع انواع گچبری( استفاده از گچبری معرق)

آثار شیوه رازی:

    گنبد قابوس
    بخشی از مسجد جامع قزوین
    مسجد جامع زواره
    مسجد جامع اردستان (تبدیل از حالت شبستانی به چهار ایوانی)
    مسجد جامع گلپایگان (تبدیل از حالت شبستانی به چهار ایوانی)
    مسجد جامع برسیان
    کاروانسرای شرف
    آستانه حضرت عبدالعظیم (ع)
    بنای گور امیر اسماعیل سامانی در بخارا
    مسجد جامع اصفهان

شیوه آذری

    حکومت های دوره آذری:
    ظهور چنگیز خان مغول و حمله به ایران (624-549)
    ایلخانیان (736-654)
    تیموریان (911-771)

دو مرحله شیوه آذری:

مرحله اول-از زمان پایتخت شدن مراغه در زمان هلاکو و جانشینانش

مرحله دوم-از زمان تیمور و پایتخت شدن سمرقند

ویژگی های شیوه آذری:

1) نیاز به ساختمان های گوناگون ، شتاب در ساختمان سازی و پیمون بندی. (ایلخانی)

پیمون : اندازه پایه ای است برای بدست آوردن اندازه همه اندام های ساختمان

2) گچ بری و نقاشی بر روی گچ (ایلخانی)

3)مناره ها نزدیک به هم  (ایلخانی)

4)رنگ ابی لاجوردی در کاشی (ایلخانی)

5)وجه نمایشی (ایلخانی)

6)گنبد و ایوان رفیع(ایلخانی)

7)ارتفاع گنبد 3/2 ساختمان(ایلخانی)

8)بهره گیری از هندسه و گوناگونی درطرح ها، بکار گیری تنوع نهاز(بیرون زدگی) ونخیر(فرورفتگی) درپلان.

34) آمود و نماسازی الحاقی و روسازی

5) کم شدن کاربرد آجر و جایگزینی سفال نقشین و کاشی لعابدار

6) استفاده از کاشی معرق

7) گچ بری و نقاشی بر روی گچ (ایلخانی)

8) تضاد

9) تنوع زیاد در نقشه و طرح بناها

10) چفد چمانه

 

آثار شیوه آذری:

1) مجموعه سلطانیه

2) مجموعه ربع رشیدی

3) مسجد علیشاه

4) مجموعه شیخ صفی

5) مسجد کبود تبریز

6) مسجد جامع ورامین

7) منار جنبان

8) بقعه سید رکن الدین یزد

9) پل خواجو

10) مجموعه امیر چخماق

11) مسجد کبیر یزد

12) مسجد جامع اصفهان (توسعه)

13) مسجد جامع کرمان

10) مجموعه حرم حضرت رضا (ع)

11) مدرسه غیاثیه خرگرد

12) مسجد کبود تبریز

شیوه اصفهانی

حکومت های دوره اصفهانی:

    سلسله صفویه (908)
    سلسله افشاریه
    سلسله زندیه (1209-1163)
    سلسله قاجار(1343-1212)

دو دوره شیوه اصفهانی:

    دوره اول -کمی پیش از صفویه از زمان قراقویونلوها تا اواخر حکومت محمد شاه قاجار حدود 1260 ه.ق
    دوره دوم –دوره انحطاط

 

ویژگی های شیوه اصفهانی:

1) سادگی در پلان و طرح ها

2) اتصال آمود با دیوار

6) استفاده از کاشی هفت رنگ

7) استفاده از ملات مقاوم قیروچارو تا دوره زندیه و جایگزینی آن با گچ از زمان قاجار

8) رنگ کاشی(نخودی)

9) کاشی مینایی

10) نهاز و نخیر کمتر شد و ساخت گوشه های پخ در بنا رایج تر شد.

آثار شیوه اصفهانی:

1) کاخ شاه طهماسب

2) مجموعه نقش جهان

3) سردر قیصریه و بازار اصفهان

4) مسجد امام اصفهان

5) مسجد شیخ لطف ا...

6) مجموعه عالی قاپو

7) مجموعه بناهای چهار باغ

8) کاخ هشت بهشت

9) مدرسه آقا بزرگ کاشان

10) مجموعه گنجعلی خان کرمان

11) ارگ کریمخانی شیراز

12) مجموعه وکیل الرعایه: مسجد، بازار و حمام وکیل

مجموعه باغ های ساخته شده در این دوره:

1) باغ ارم شیراز

2) باغ نظر

3) باغ جهان نما

4) باغ فین کاشان

5) باغ تاج نطنز

6) باغ چهلستون اصفهان

7) باغ دولت آباد یزد

8) باغ شازده ماهان

9) باغ مزار کاشمر

10) باغ چهلستون بهشهر

مطالب مرتبط در این زمینه

ویژگی‌ها

معماری اسلامی، شیوه‌ای از معماری است که تحت تأثیر فرهنگ اسلامی بوجود آمده و دارای چند ویژگی است: معماری جهان اسلام:

    همان گونه که از نام بر می‌آید این گونه از معماری شامل معماری گستره‌ای از جهان می‌شود که ما با عنوان جهان اسلام می‌شناسیم. معماری این کشورها تحت تأثیر ایدئولوژی اسلام در طول زمانی مشخص قرار گرفته و به همین خاطر دارای برخی ویژگی‌های مشترک شدند.
گستره مکانی
    در گستره مکانی جهان اسلام شامل:هند، افغانستان، کشورهای آسیای میانه و قفقاز، ایران، عراق، ترکیه، سوریه، فلسطین، مصر، تونس، الجزایر، مراکش (مغرب) رواج داشته‌است.

گستره زمانی

گستره زمانی معماری جهان اسلام را می‌توان از سالهای اولیه ظهور اسلام تا پیش از گستردگی عام معماری مدرن دانست. با این حال نمی‌توان این گسترگی و نقش اثر گذار در معماری را در همه مناطق یکسان دانست. به عنوان نمونه «چنین نقشی در مصر» از سال ۹۲۵ (قمری) به وجود آمد.[۲]
تاریخچه

هنر اسلامی تقریباً با روی کارآمدن سلسله «امویان» در سال ۴۱ هـ. ق و انتقال مرکز خلافت امویان از مدینه به دمشق، پدید آمد. با این انتقال، هنر اسلامی ترکیبی از هنر سرزمین‌های همسایه بویژه ایران گردید.

فتح اسلامی ایران در قرن هفتم منجر از معماران اولیه اسلامی به قرض گرفتن و اتخاذ بسیاری از سنت‌ها و روش‌های امپراتوری فارسی افتاده؛ بنابراین معماری اسلامی از قرض معماری ایرانی و می‌تواند برخی از آنچه به نام گسترش و تکامل بیشتر از معماری ایرانی.

در ایران و آسیای مرکزی، طاهریان، سامانیان، غزنویان، و غوریان تلاش برای قدرت در قرن دهم، و هنر یک عنصر حیاتی این رقابت بود. شهرهای بزرگ، ساخته شده‌اند، مانند نیشابور و غزنی (افغانستان)، و ساخت و ساز مسجد بزرگ اصفهان (که ادامه خواهد داد، متناسب و شروع می‌شود، بیش از چند قرن) آغاز شد. معماری تدفینی نیز کشت شده است.
معماری اسلامی و یا معماری مسلمین؟
تنها پس از فتوحات و آشنایی اعراب با تمدن ایران و روم بود که مساجد با تأثیر از معماری و مهمتر از همه «معماران» این تمدنها، به گونه‌ای دیگر توسط «معماران تازه مسلمان» ساخته می‌شد و آنها بودند که اولین بذر «معماری اسلامی» را در سرزمینهای خود می‌افشاندند. با توجه با احکامی نظیر حرمت ساخت کاخ در اسلام، مذمت اشرافی گرایی و اسراف، مذمت فاصله گرفتن رهبران جامعه اسلامی از مردم و غیره، و مقایسه آن با معماری رایج در تمامی ادوار خلفای اسلامی ازخلیفه سوم عثمان تا حکومت و امپراطوری عثمانی، این نکته را نشان می‌دهد که کاخ سازی (با توجه به حرمت ساخت آن) در تمامی ادوار در زمینه معماری اسلامی رواج داشته است و اگر واقعاً بخواهیم از لحاظ دینی به آنها بنگریم، بناهایی نظیر قصرالحمرا در اسپانیا، کاخ اخیضر در شام و تمامی دارالخلافه‌ها را نبایست در زمره معماری دینی و اسلامی لحاظ کرد، حال آنکه هرکدام از این بناهای یاد شده سمبلی از هنر و تعالی معماری اسلامی به شمار می‌آیند؛ و شاید این تعریف، که ما «معماری اسلامی» نداریم ولی واجد «معماری مسلمین» هستیم، می‌تواند به عنوان فصل الختام این بحث در نظر گرفته شود (صادق رشیدی فرد - روزنامه ابتکار ۴ خرداد 1394).[۳] حال در جدول ذیل به بررسی سنخیت دو واژه «معماری» و «اسلام» می‌پردازیم تا ببینیم چه سنخیتی بین این دو وجود دارد