رمانتیک یعنی گرایش به مسائل خیالی و غیر واقعی ومراد از
آن شیوه ای است که به ضدیت با مبا نی فلسفی ،سیاسی و هنری کلاسیک
در اروپا بوجود آمد .هنر وادب رمانتیک آزادی تخیل ، فردیت هنری،
 قالب شکنی ، شوروهیجان و رویا ، غمخواری زیردستان ،شهر گریزی و
 روستاپرستی وبرتر از همه چیرگی احساس به عقل را بیان میکند وبه
عبارت دیگر بحثهای پرشور درباره خیروشر در زندگی و هنر وزمینه
های اجتماعی ،زمینه های فکری رمانتیک را تشکیل میدهد . هنرمند
رمانتیک در پی یافتن واقعیتی ژرفتراز سنت و قاعده مندی بود
ومیخواست آن انسان طبیعی را که پشت نقاب انسان جامعه ساخته سنتی
پنهان مانده بود ، باز شناسد .
 
در تاریخ معماری ،رمانتیک توصیفگر معماری سده های میانه است . معماری دیگر
به این علت که تناسبی هماهنگ دارد ودر جزئیاتش خطایی دیده نمیشود خوب بشمار
نمیرود .بلکه چون میتواند عواطف خوشایند آدمی را برانگیزد ،اینگونه تلقی
میشود. میتوان گفت هنر رمانتیک با بازگشت به قرون وسطی ازمسیحیت مایه
ومعنویتی تازه گرفت .معماری رمانتیک در آن حال وهوا در پی ایجاد شوری به
سوی عالم خیال وایمان متعالی افتاد وحاصل آن معماری گوتیک بود به اضافه
اندکی اقتباسات که از معماری خاور زمین اسلامی به عمل آمد **.(غرفه شاهی
جان نش)
 
 هنر ومعماری رمانتیک از ساخت کلیسا و بناهایی که قدرت دنیوی را به نمایش
میگذاشت منشا میگیرد وساختن بناهای شخصی وتفننی،آنهم نه بیش از شمارش
سرانگشتی بکار رفت .در انگلستان که زادگاه رمانتیک بود ، شورش علیه قائده
مندی معماری کلاسیک، زودتر از کشورهای دیگر آغاز شد .نهضت رمانتیک به منظره
سازی مقامی بزرگ بخشید
وآنرا چون عاملی برای برانگیختن
عواطف پاک انسانی وبرافراشتن
پایه های اخلاقی به کار برد.
**(ریچارد بویل ،ویلیام کنت – خانه چیزیک
لندن)*
 
رمانتیسم در معماری معاصر ایران*
 
“رمانتیسم، عامل بزرگترین تغییری است که تاکنون در آ گاهی
 
مردم غرب پدید آمده و همه تغییرات دیگر که در قرن نوزدهم و بیستم
 
روی داده اهمیتی کمتر از آن داشته و در هر حال سخت تحت تاثیر آن
 
بوده اند…این جنبش چنان تحول عظیم و بنیادینی بود که بعد از
 
وقوع آن دیگر هیچ چیز به حال خود باقی نماند”)برلین، 20 ،1388 (.
 
با استناد به نقل قول بالا و مطالعات سا لهای اخیر محققان
 
غربی در مورد رمانتیسم م یتوان اظهار کرد الف: برخالف عقیده
 
سنتی، نه تنها نمی توان رمانتیسم را صرفاً به گرایشی ادبی و
 
هنری در حوالی سا لهای 1800 محدود کرد، بلکه باید آن را جزیی
 
اساسی از فرهنگ و هنر مدرن دانست که تا امروز ادامه پیدا کرده
 
است. در برخی از منابع، سخن از «رمانتیسم متناوبی » م یشود
 
که هر از چندگاهی به را ههای گونا گون، همچنان خود را در تاریخ
 
معاصر آشکار م یسازد. مکاتب هنری چون سمبولیسم، ارگانیک،
 
سوررئالیسم و ا کسپرسیونیسم آلمان- با بذل توجهش به جوانی،
 
روستانشینی و برنام ههای ناسیونالیستی- و جنب شهای اجتماعی
 
بزرگی چون حفظ محیط زیست، بوم گرایی و گرو ههای ضد اتمی را
 
در سا لهای اخیر م یتوان به شدت وامدار نهضت رمانتیک دانست،
 
 
 
*تاثیرات ناشی از تاریخ نگاری *
 
—بعد از اواسط قرن هجده و
 
—مشخصاً در تمام طول قرن نوزده )دوره گسترش رمانتیسم(، رشد
 
—علم تاريخ منجر به تقسیم بندی معماری به «سبک ها » شد.
 
—از این رو در این زمان معماران با *شيو هها و سب كهای تاريخی*
 
—شناخته شده متعددی روبرو بودند كه كامالً از همديگر قابل تميز
 
—بوده و در برابر معماری متداول آن روزگار از آنها در طراحی بناها سود
 
—م یجستند
 
*دوره پهلوی دوم
تحلیل و نقد آرای محققان*
 
—دراینجا برای شناخت ویژگ یهای
 
—سبک مورد مطالعه، آرای متفاوت سه تن از مه مترین منتقدان و
 
—محققان معماری ایران، در رویکردی انتقادی مورد بررسی و تحلیل
 
—قرار م یگیرد.
 
—حبیبی، آن گروه از معمارانی که در برابر سبک بین الملل
 
—رایج در آن دوره، دغدغ ههای تاریخی داشتند را «نو سنت گرایان »
 
—نامیده و معتقد است “این گروه از معماران متاثر از نقدی که در
 
—دهه 60 میالدی از معماری نوگرای )مدرنیست( اروپایی صورت
 
—گرفته است، مسئله بازخوانی ارز شهای معماری بومی را در دستور
 
—کار قرار م یدهند و بر آن م یشوند که ماهیت استعاره ای بیان ایرانی
 
—در هنرها را در خلق آثار معماری خویش به کار گیرند…آثار معماری
 
—تولید شده از سوی این جریان را م یتوان جزو اولین آثار پسانوگرای
 
—ایرانی دانست. آثاری که پرداختی بیش و کم نوپردازانه )مدرنیزه( از
 
—مفاهیم کهن معماری ایرانی است
 
 
 
*انواع گرای شها
در **رمانتیسیسم **بو مگرایانه ایرانی*
 
—*مبانی طبقه بندی و تفکیک گرای شها از هم 1۴-قبل از ورود به*
 
—بحث لازم به ذکر است نمون ههای مورد اشاره در ادامه دارای آنچنان
 
—ترکیبی هستند که تفکیک آنها دربازشناسی سبکی بسیار دشوار
 
—م یباشد و شاید نتوان بین آنها مرز قاطعی ترسیم کرد. با این حال در
 
—اینجا وجوه اختلاف ظریفی که باعث تفکیک آنها به سه گرایش اصلی
 
—در این تحقیق شده است، توضیح داده م یشود.
 
—در بررسی مصادیق معماری رمانتیک بوم گرایانه ایران در عصر
 
—پهلوی دوم م یتوان سه گرایش اصلی و متمایز را از همدیگر تشخیص
 
—داد. در اولین گرایش که با عنوان تاریخ گرایان از آنها یاد شده سبک
 
—آثار خلق شده، در روش سازماندهی فرم و آزادی و تحرک موجود در
 
—ترکیب احجام، کاملاً به شیوه مدرن بوده و برداش تهایی صرفاً شکلی و
 
—صوری از معماری تاریخی ایران-گاه بصورت مستقیم و گاه در ظاهری
 
—استحاله یافته-در آنها انجام شده است. دلیل بکارگیری واژه تاریخ گرا
 
—در مورد این گرایش بدین علت است که نگرش معماران این گروه به
 
—معماری گذشته ایران- با وجود سایر ارز شهای معنوی، اقلیمی و
 
—ساختاری نهفته در این معماری- صرفاً از زاویه تاریخ هنر و سب کهای
 
—مختلف موجود در آن بوده و باید در نظر داشت پیدایش سب کها و
 
—طبق هبندی آثار از لحاظ ظاهری در قالب سب کهای مختلف، در این
 
—علم )تاریخ هنر( اتفاق افتاده است.
 
 
 
 
 
*   گرایش به سب کهای تاریخی*
 
—از آنجا که در این دوره، آ گاه یهای تاز های نسبت به تاریخ معماری
 
—ایرانی بدست آمده بود، بسیاری از اجزاء و موتی فهای سب کهای
 
—گذشت ه توسط معماران مورد تقلید قرار م یگرفت. البته در بررسی آثار
 
—این معماران باید در نظر داشت که آنها صرفاً به تقلید مستقیم گذشته
 
—توجه نداشت هاند بلکه کار آنها بیشتر جنبه خودشناسی و استقبال از
 
—آینده داشت )نوعی تظاهر به احیای گذشته در قالبی کاملاً مدرن(.
 
—الف-گروهی از این معماران از اشکال و عناصر معماری دوره اسالمی
 
—ایران بصورت *مستقیمدر کالبد بناهایشان استفاده م یکردند.*
 
—معمارانی چون «کامران دیبا » در بنای «موزه هنرهای معاصر » به سال
 
—13 46 و یا «حسین امانت » درساختمان «میراث فرهنگی کل کشور »
 
—به سال 13 55 با بکارگیری مستقیم عناصر و موتیف هایی از معماری
 
—گذشته ایران چون بادگیرها، گنبدها، قو سها، نورگیرهای سقفی
 
—بازارهای ایرانی و آجر-به عنوان ساختمایه اصلی معماری ایرانی- در
 
—کلیتی مدرن این مهم را به انجام رساندند.
 
—ب-گروه دیگری از آنها با اعمال تغییراتی کیفی در عناصر
 
—و موتی فهای معماری اسالمی ایران، در بیانی استعار های و
 
—*غیرمستقیم این عناصر را به شکل دگرگون شد های در طر حهای*
 
—خود بکار م یگرفتند. عد های از آنها همچون «هوشنگ سیحون »
 
—بعنوان مثال در «مقبره خیام » که در سال 133 7 شمسی طراحی
 
—شد و یا همچون «علی سردار افخمی »در بنای «تئاتر شهر »که به
 
—سال 13 46 طراحی شد، از طریق توجه و تاکید بر هندسه خاص
 
—معماری اسالمی- ایرانی)ایجاد طرح هندسی راهنما و طرح ریزی
 
—پالن ونما براساس آن(، بکارگیری احجام و تزئینات هندسی در
 
—طرحی یادمان های و با بیانی غیرمستقیم، حال و هوای آشنایی را در
 
—طر حهایشان ایجاد کردند.
 
—*-*
 
*سنت گرایان*
 
—بر اساس نقدهای وارد شده بر مدرنیته و معماری مدرن از
 
—جانب سن تگرایان غربی که تفکرات آنها در دهه 40 شمسی توسط
 
—اشخاصی چون سید حسین نصر 1۶در ایران شیوع پیدا کرده بود و نیز
 
—در راستای نیل به اهداف شکل گرفته بر اساس دو گفتمان غربزدگی
 
—و بازگشت به خویشتن بومی، گروهی از معماران مسئله بازخوانی
 
—*ارز شهای عمدتاً معنوی موجود در معماری سنتی ایران را در*
 
—دستور کار خویش قرار دادند که در اینجا با عنوان سنت گرایان از آنها
 
—یاد م یکنیم. تفاوت این گروه با دیگران را باید در میزان وابستگی آنها
 
—به الگوهای معماری و شهرسازی سنتی ایران دانست. این معماران
 
—با توجه به نظریات مطرح شده توسط سنت گرایان در باب هنرها،
 
—خود را بیشتر از سایرین مقید به حفظ الگوهای سنتی م یدانستند و
 
—هرگز بی مهابا و همچون گروه نخست، دست به خلاقیت نمی زدند.
 
 
 
*ترکیب احجام به شیوه ای کانستروکتیویستی ۱۸ مخصوصاً در*
*بنای با هیبت ورودی وفور سطوح صاف و عاری از تزئین و ظرافت های خاص*
*صنعتگری ایرانی.*
 
—با درنظرگرفتن موارد مطرح شده و محل تحصیل
 
—اردلان)آمریکا(، م یتوان نتیجه گرفت که وی با دارا بودن
 
—ذهنیت مدرن و با به خدمت گرفتن تکنولوژی جدید، با توجه
 
—به دلبستگیش به سرزمین مادری خود، درصدد حفظ سنت ها
 
—و ترکی بهای گذشته از طریق ترجمان آنها به زمان حال بوده
 
—است)معماری باز ارزشیابی شده- انقلابی رمانتیک(.
 
—غیر از آثار نادر اردلان، از دیگر مجموع ههای ساخته شده در
 
—آن دوره که م یتوان آن را در زمره آثار سنت گرایان قرار داد، شهرک
 
—شوشترنو به طراحی کامران دیبا در سال 13 52 م یباشد که در اینجا