بخشی از مطلب
مقدمه….
درمورد سبک و شیوه معماری تاریخی ایران و نفوذ معماری غرب، یکی از کاملترین تقسیم بندی ها را محمد کریم پیرنیا در کتاب شیوه های معماری ایرانی تدوین کرده است. براساس این تقسیم بندی،معماری ایران به هفت شیوه تقسیم شده است.از معماری باستان به عنوان یک لفظ عام برای اطلاق به معماری تاریخی پیش از اسلام استفاده شده و دوشیوه معماری پارسی و پارتی زیر مجموعه این گونه معماریست.
 
از اصطلاح معماری سنتی نیز به عنوان یک لفظ کلی برای معماری بعداز اسلام استفاده شده و شیوه های خراسانی،رازی،آذری،و اصفهانی زیر مجموعه معماری سنتی دربعد ازاسلام است.
 
شیوه های ششم (اصفهانی) و هفتم(تهرانی) شیوه هایی است که شامل معماری عصر قاجاریه میشود. پیرنیا درمورد شیوه اصفهانی مینویسد:این شیوه درابتدا از اذربایجان شروع میشود و معماری بومی اذربایجان روی ان تاثیر میگذارد.ولی بعدها در اصفهان جا می افتد.بهترین اثار این شیوه در اصفهان میباشد.
 
براساس نظر پیرنیا،تا پایان دوره محمدشاه،معماری ایران منطبق با سنت معماری این سرزمین رشد و گسترش داشته است.
 
پیرنیا درمورد شیوه تهرانی می نویسد:شاید بتوان شیوه ای را به نام شیوه انحطاط یا شیوه تهرانی نام برد.
 
ارتور پوپ در کتاب خود (معماری ایران)،مدرسه مادرشاه در اصفهان را اخرین بنای با ارزش ایران قلمداد میکند و پایان معماری ارزشمند ایران را مقارن با پایان عصر صفویه میداند.
 
اغلب صاحب نظران (آندره گدار،رامین جهانبگلو،رابرت هیلنبرد) نگرش مثبتی نسب به معماری قاجاریه ندارند.این معماری از نظر ان ها به تقلید از معماری سنتی ایران و یا معماری غرب انجام انجام شده و فاقد پویایی لازم برای نواوری و احداث بناهایی فاخر بوده است.
 
اگر چه کسانی مانند اسکندر طالقانی،فرامرز پارسی و رضا نعیما،معماری عصر قاجاریه را نقطه تعالی در معماری تاریخی ایران میدانند.
 
به نظر من درهمین دوره قاجار هم،یکی از چیزهای بسیار خوبی که معماری ایرانی به ان دست یافت،معماری خوب مسکونی،یا خانه است.درطول تاریخ ایران خانه هایی به زیبایی و خوبی خانه های دوران قاجار تا ناصرالدین شاه نبود.(پیرنیا۶،۱۳۷۴)
 
بخش وسیع و عمده ای از بافت تاریخی در شهرهای ایران مربوط به عصر قاجاریه است.ازجمله بهترین نمونه های بازارها،سراها،خانه ها،حمام ها و کاروانسراها که هنوز پابرجاست و هرکدام شاهکاری در معماری ایران محسوب میشوند مربوط به این عصر است.
 
با بررسی ساختمان های شاخص عصر قاجاریه،سه گونه معماری ملاحظه میشود.گونه اول شیوه اصفهانی،گونه دوم شیوه تهرانی (تلفیق شیه اصفهانی و سبک نئوکلاسیک)و گونه سوم شیوه فرنگی که کاملا تحت تاثیر معماری نئوکلاسیک غرب است.